Niet nieuw, maar wel actueel: de verzuimbonus.

Afgelopen week kwam supermarkt Hoogvliet in opspraak, omdat zij personeel probeert te werven met een opvallende bonusregeling, de zogenoemde Verzuimbonus: een werknemer ontvangt een “leuke” bonus boven op het reguliere salaris als hij of zij zich niet ziek meldt gedurende een bepaalde periode. Hoewel een dergelijke verzuimbonusregeling niet nieuw is, is de regeling niet geheel onomstreden en komt daarom met regelmaat (terug) in de media.

Juridisch toegestaan

Een verzuimbonus (ook wel genoemd: de niet-verzuimbonus en vergelijkbaar met een aanwezigheidspremie, continuïteitsbonus of vitaliteitspremie) is bedoelt om werknemers te stimuleren zich minder vaak en minder snel ziek te melden.

Vooropgesteld moet worden dat een dergelijke bonusregeling niet is verboden en dus vanuit juridisch perspectief gewoon toegestaan. Je kunt echter wel vraagtekens plaatsen bij de werking en effecten die zo’n bonusregeling heeft of kan hebben. Want naast positieve effecten is het ook heel reëel dat er ongewenste effecten ontstaan die moreel en/of maatschappelijk niet of minder gewenst zijn of zelfs discriminerend zijn.

Gezondere leefwijze

Werkgevers die een verzuimbonusregeling hanteren rechtvaardigen dit vaak door te stellen dat zij door een bonus in de vorm van extra salaris (of, zoals ook is voorgekomen bij andere bedrijven, in de vorm van cadeaubonnen) in het vooruitzicht te stellen aan werknemers die zich minder vaak en minder snel ziek melden een gezondere leefwijze van de werknemers willen stimuleren. Maar het is natuurlijk zeer de vraag of dit daadwerkelijk het effect van een dergelijke bonus zal zijn.

Het is vooral te verwachten dat werknemers die zich niet goed voelen en zich eigenlijk ziek zouden (willen) melden, toch naar het werk gaan om de bonus niet mis te lopen. Dat betekent, zeker ook in deze tijd waarin we te maken hebben met het besmettelijke covid-virus, dat werknemers met klachten, maar die nog wel kunnen functioneren, gewoon op de werkvloer zullen verschijnen. Hierdoor bestaat een reëel risico dat de werknemer met klachten andere werknemers zal besmetten, waardoor de kans op uitval wegens ziekte bij een grotere groep werknemers binnen de onderneming alleen maar groter wordt. Ook bestaat er een aanmerkelijke kans dat werknemers die zich niet goed voelen, maar toch gaan werken om zich maar niet ziek te hoeven melden en zodoende de bonus te ontvangen, op die manier hun klachten ongewild laten toenemen, waardoor de werknemer uiteindelijk nog zieker kan worden dan het geval zou zijn geweest als hij of zij zich tijdig had ziek gemeld en rust had genomen.

Maandagochtend-ziekmelding

Ook wordt als reden voor het invoeren van een verzuimbonus door bedrijven aangevoerd dat ze het kortdurende verzuim, en met name de “maandagochtend-ziekmelding”, willen voorkomen of terugdringen. Dit impliceert dat deze werkgevers klaarblijkelijk geen of weinig vertrouwen hebben in hun werknemers en er van uit gaan dat werknemers zich al te snel en gemakkelijk ziek melden omdat ze bijvoorbeeld brak zijn van het weekend, terwijl van daadwerkelijke ziekte geen sprake is.

Je kunt je afvragen, als deze veronderstelling van die werkgevers juist is, of dergelijk gedrag van werknemers te wijten is aan onverantwoordelijk gedrag van de werknemers, of dat dergelijk gedrag vooral te maken heeft met de werksfeer, arbeidsvoorwaarden etc. bij de werkgever. Met een verzuimbonus los je dan mogelijk wel een deel van het ziekteverzuim op maandagochtend op, maar het structurele en meer fundamentele probleem binnen je organisatie (de reden waarom werknemers zich mogelijk makkelijker en sneller ziek melden) blijft bestaan, terwijl werknemers die daadwerkelijk (chronisch) ziek zijn en daardoor de bonus mislopen, benadeeld worden.

Discriminatie

Als je als werkgever dus al voor een verzuimbonusregeling zou kiezen, dan is het aan te raden om die bonus niet te hoog (en daardoor té aantrekkelijk) te maken, want je moet in ieder geval voorkomen dat werknemers die daadwerkelijk ziek zijn, zich niet ziek melden. Ook zul je er voor moeten waken dat je met de bonusregeling geen ongelijke behandeling in de hand werkt ten aanzien van werknemers die chronisch ziek of gehandicapt zijn, want dan kan sprake zijn van discriminatie. Bovendien straf je écht zieke werknemers op die manier.

Andere oplossingen voor kortdurend verzuim

Om (met name kortdurend) verzuim tegen te gaan kun je ook voor alternatieve methodes kiezen, bijvoorbeeld door het verplicht te stellen dat werknemers zich uitsluitend telefonisch ziek kunnen melden bij de leidinggevende (dus niet via whatsapp of e-mail, of met een telefoontje aan de receptioniste). Hiermee wordt de drempel voor werknemers om zich ziek te melden verhoogd. Een ander middel om het ziekteverzuim te verlagen kan zijn door in de arbeidsovereenkomst met je werknemers af te spreken dat, hoewel er in beginsel een loondoorbetalingsverplichting bij ziekte geldt, de eerste dag of eerste 2 dagen na een ziekmelding geen salaris wordt betaald en dat deze dag(en) als wachtdagen worden aangemerkt.

Mocht je vragen hebben of advies willen, aarzel niet om contact op te nemen met Cooper Advocaten via henk@cooperadvocaten.nl, of per telefoon 023-5311406.

Door: Henk Kelderhuis, advocaat