Ongewenst of grensoverschrijdend gedrag

The Voice of Holland, Ajax, de Tweede Kamer, acteeropleiding Faaam: wat hebben zij met elkaar gemeen? Juist: (werk)omgevingen waar sprake is van ongewenst en grensoverschrijdend gedrag.

Rol van de werkgever

In de afgelopen periode is al veel gezegd en geschreven over ongewenst en en grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer vanwege de actualiteit van het onderwerp. Terecht. Want er kan niet genoeg over gesproken en geschreven worden. Maar het probleem doet zich uiteraard al veel langer voor dan de laatste tijd. Het is voor werkgevers dan ook van belang om structureel aandacht voor dit onderwerp te hebben. Maar wat is de rol van de werkgever eigenlijk?

Arbowet en Psychosociale arbeidsbelasting (PSA)

De werkgever is op grond van de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) verplicht en verantwoordelijk om te zorgen voor een veilige werkomgeving voor alle werknemers. Overigens is dit niet alleen op grond van de wet verplicht, maar ook vanuit goed werkgeverschap. Dit betekent dat de werkgever niet alleen moet zorgen voor veiligheid in praktische zin, maar óók op het gebied van zogenoemde psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Bij PSA staat de manier waarop mensen met elkaar omgaan op de werkvloer centraal. Want de manier waarop waarop met elkaar wordt omgegaan kan een grote impact hebben op hoe iemand zich voelt of gedraagt binnen een organisatie. Dat geldt zowel voor alle werknemers (dus ook leidinggevenden) als voor leveranciers, klanten, opdrachtgevers etc. Onder PSA vallen alle factoren die op het werk stress kunnen veroorzaken. Denk daarbij aan werkdruk, maar ook en juist aan ongewenst gedrag en ongewenste omgangsvormen zoals pesten, agressie en geweld, discriminatie en seksuele intimidatie.

Als de psychosociale arbeidsbelasting te hoog is, dus als sprake is van een te hoge werkdruk of als sprake is van grensoverschrijdend gedrag in de vorm van pesten, een agressieve bejegening, of van discriminatie of seksueel grensoverschrijdend gedrag, dan kan dat ingrijpende gevolgen hebben. Denk hierbij overigens niet alleen aan fysiek grensoverschrijdend gedrag, maar ook digitaal via social media of per whatsapp door teksten en afbeeldingen. De gevolgen hoeven niet alleen ingrijpend te zijn voor het slachtoffer, maar kunnen ook doorwerken in de organisatie als geheel. Mensen kunnen er letterlijk ziek van worden, maar ook de werksfeer en omgeving raakt verziekt. Daarom is een werkgever verplicht om grensoverschrijdend gedrag en werkdruk zoveel mogelijk te voorkomen. Hoe doe je dat?

Het goede voorbeeld

Hoewel het voor de hand ligt, maar helaas in de praktijk toch vaak wordt vergeten, dient een werkgever in de eerste plaats zelf het goede voorbeeld te geven in zijn of haar gedrag en in de manier waarop met anderen wordt omgegaan.

Werkdruk

Het voorkomen van werkdruk is relatief eenvoudig. Zorg voor voldoende (gekwalificeerd) personeel en grijp in als de werkdruk te hoog wordt door de druk te verminderen. Dat kan bijvoorbeeld door (al dan niet tijdelijk) extra personeel in te nemen, of door minder opdrachten/orders aan te nemen.

PSA-beleid

Wat veel lastiger is voor werkgevers, is de verplichting om beleid te voeren ten aanzien van de overige onderwerpen die onder PSA vallen en die van invloed zijn op de mentale gesteldheid van de mensen binnen je bedrijf. Dit zijn de onderwerpen die gezamenlijk zijn aan te merken als grensoverschrijdende omgangsvormen (pesten, agressie en geweld, discriminatie en seksuele intimidatie).

Iedere werkgever is verplicht om beleid moet voeren dat is gericht op het voorkomen, en als dat niet mogelijk is, beperken van ongewenste omgangsvormen en grensoverschrijdend gedrag middels een PSA-beleid. Bij het ontbreken van dergelijk beleid is sprake van overtreding van de Arbowet en kan een boete opgelegd worden.

Het formuleren van psa-beleid begint vaak met het in kaart brengen van de mogelijke en potentiële oorzaken van arbeidsbelasting. Dat kan door middel van het (laten) uitvoeren van een risico-inventarisatie en – evaluatie (RI&E).

Aan de hand van de uitkomsten van de RI&E kan vervolgens een gedragsprotocol opgesteld worden, en de werkgever moet er voor zorgen dat het gedragsprotocol ook daadwerkelijk wordt nageleefd. Daarnaast is het aan te raden regelmatig met werknemers over dit onderwerp in gesprek te gaan. Hierdoor kan ongewenst gedrag in de meeste gevallen worden voorkomen of is het in ieder geval makkelijker bespreekbaar, hetgeen een gezonde werkomgeving bevordert.

Verder moet je er als werkgever voor zorgen dat de drempel voor werknemers, leveranciers, klanten, opdrachtgevers etc. zo laag mogelijk is om eventueel een melding te maken als onverhoopt tóch sprake is van gedrag dat als ongewenst of grensoverschrijdend wordt ervaren. Dat doe je door duidelijk te maken bij wie men zich kan melden. Uiteraard moet dat een persoon zijn bij wie men zich veilig, gehoord en serieus genomen voelt.

Vertrouwenspersoon

Het aanstellen van een vertrouwenspersoon is een goede manier om hier verder invulling aan te geven. Weliswaar is dit niet wettelijk verplicht, maar steeds meer bedrijven zien er wel het voordeel van in.

Een vertrouwenspersoon kan zowel iemand zijn die binnen de organisatie werkzaam is, als iemand die daarvoor extern wordt ingehuurd (of een combinatie van beide). Het voordeel van een interne vertrouwenspersoon is vaak dat het een persoon betreft die “van nature” al het aanspreekpunt vormt binnen de organisatie, die de mensen kent en die vertrouwen geniet. Het nadeel van een interne vertrouwenspersoon kan zijn dat niet iedere werknemer zich veilig bij hem/haar voelt of dat de vertrouwenspersoon zich juist zelf schuldig maakt aan ongewenst gedrag. Bij een externe vertrouwenspersoon is dit risico kleiner, maar daar staat dan weer tegenover dat de externe persoon in de meeste gevallen minder bekend is met de sfeer en cultuur van de organisatie en bovendien ook de medewerkers vaak niet kent. Wel is vaak een voordeel van de externe vertrouwenspersoon dat deze professioneel is opgeleid, veel kennis en ervaring heeft en onafhankelijk is.

De vertrouwenspersoon moet er vervolgens voor zorgen dat in de eerste plaats goed geluisterd wordt naar degene die zich meldt. Vervolgens zal de vertrouwenspersoon de melder moeten adviseren en zo mogelijk zoeken naar een passende oplossing.

Samenvatting

Om ongewenst en grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer te voorkomen is het belangrijk dat je als werkgever beleid hebt waarin is geregeld hoe je dergelijk gedrag wilt voorkomen, en als het al voorkomt, hoe je er mee om gaat.  Onderdeel van dat beleid moet een gedragsprotocol zijn, waarin uitgebreid aandacht wordt besteed aan psychosociale arbeidsbelasting. Het PSA-beleid moet er zoveel als mogelijk zijn gericht op het voorkomen van ongewenst gedrag door, in de eerste plaats, zelf als werkgever het goede voorbeeld te geven en naleving van een gedragsprotocol na te streven. Maar daarnaast is het van belang dat, áls zich onverhoopt toch gedrag voordoet dat als ongewenst wordt ervaren, de betrokkene of het slachtoffer eenvoudig contact op kan nemen bij een vertegenwoordiger van de werkgever (bijvoorbeeld een vertrouwenspersoon) om vragen te stellen, de situatie te bespreken of om melding van het ongewenste gedrag te maken.

Het is dus goed om, of je nu werkgever of werknemer bent,  binnen je organisatie na te gaan in hoeverre er een PSA-beleid wordt gevoerd en of dit beleid ook op de juiste wijze wordt toegepast. Is het beleid nog actueel, of moet het aangepast worden? Denk ook eens na over het aanstellen van een vertrouwenspersoon.

Contact

Wij helpen u graag bij het maken, beoordelen of aanpassen van PSA-beleid, een gedragsprotocol of het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Neem vrijblijvend contact op met Cooper Advocaten via henk@cooperadvocaten.nl of per telefoon 023-5311406.

Ook als je als werknemer, leverancier, klant of opdrachtgever te maken hebt met grensoverschrijdend gedrag (hoeft niet altijd seksueel van aard te zijn, maar kan ook agressiviteit, pestgedrag of machtsmisbruik betreffen) of niet zeker weet of sprake is van dergelijk gedrag en je niet weet hoe je dit binnen de organisatie bespreekbaar moet maken of bij wie je een melding kunt doen, dan kun je  ook (vertrouwelijk) contact opnemen met ons kantoor.

https://cooperadvocaten.nl/contact/